Oosterse en artisanale tapijten
Perzisch tapijt
Een Perzisch tapijt is de benaming voor een met de hand gemaakt tapijt uit Perzië / Iran. Perzische tapijten worden gerekend tot de vroege toegepaste kunst. Zelfs in de bijbel wordt er al gesproken over het gebruik van kleden voor de versiering van de tempel. Het oudst bekende geknoopte tapijt is de zogenaamde Pazyryk.
Een Perzisch of Oosters tapijt is een kleed dat met de hand is gemaakt (zie verder: tapijtknopen). Machinaal vervaardigde kleden behoren niet tot deze groep. De in het dagelijks spraakgebruik vaak gehanteerde benaming “Perzisch Tapijt” is dan ook enigszins misleidend, wat niet wegneemt dat Iran (het vroegere Perzië) een van de belangrijkste tapijtcentra was en nog steeds is. Handgeknoopte tapijten worden in meerdere landen worden vervaardigd, voorbeelden zijn: Afghanistan, Turkije, De Kaukasus, China, India.
Perzische tapijten worden onderscheiden in:
- Met de hand geweven stuk zonder pool, de zogenaamde kelims
- met de hand geweven en met de hand geknoopte stukken. Deze kleden hebben een pool die in het weefsel is geknoopt en die de bovenzijde van het kleed vormt.
Vervaardiging van een Perzisch tapijt
Een Perzisch tapijt wordt vervaardigd met behulp van een weefgetouw, het tapijtknopen wordt handmatig verricht. Het eindresultaat wordt sterk beïnvloed door het aantal kettingdraden (scheringdraden) dat per cm wordt gebruikt. Hoe meer kettingdraden, hoe fijner het werkstuk is. Tussen de kettingdraden worden de inslagdraden geweven. Na elke ingeweven inslagdraad (soms na twee of drie) volgt een rij knopen. Een knoop bestaat uit een draad die rond twee kettingdraden is geknoopt en daarna afgeknipt. De twee einden van deze draad, die verticaal op de geweven onderzijde staan, vormen de pool van het tapijt.
Materialen bij een Perzisch tapijt
De gebruikte materialen zijn wol, zijde en katoen. Soms worden andere materialen gebruikt zoals jute of andere vezels, dit zijn echter hoge uitzonderingen.
Soorten Perzische tapijten
Een meer specifieke indeling van het Perzische tapijt is een indeling naar locatie en productieomstandigheden:
- Nomadentapijten
- Dorps- en boerentapijten
- Ateliertapijten
Een indeling op gebruiksdoel is ook gebruikelijk, we spreken dan over een vloerkleed, een wandtapijt en een salonkleed. Deze indeling wordt gebruikt in de detailhandel, de bekende benaming gebedskleed behoort eveneens tot deze indeling.
Handgeknoopt tapijt als belegging?
De gebruikte patronen hebben vaak betrekking op de dingen van alledag en de directe leef- en woonomgeving. Soms zijn ontwerpen al eeuwenoud en worden binnen een leefgemeenschap aan elkaar doorgegeven. Een handgeknoopt Perzisch Tapijt van goede kwaliteit is nog steeds een prima vorm van beleggen.
Tapijtknopen
Een handgeknoopt tapijt (Perzisch tapijt) wordt vervaardigd met behulp van een weefgetouw. Het eindresultaat wordt sterk beïnvloed door het aantal kettingdraden (scheringdraden) dat per cm wordt gebruikt. Hoe meer kettingdraden hoe fijner het werkstuk zal zijn. Tussen de kettingdraden worden de inslagdraden geweven. Na elke ingeweven inslagdraad (soms na twee of drie) volgt een rij knopen. Een knoop bestaat uit een draad die rond twee kettingdraden is geknoopt en daarna afgesneden. De twee einden van deze draad, die min of meer verticaal op de geweven onderzijde staan, vormen de pool van het tapijt. Het knopen van een tapijt is een zeer arbeidsintensief karwei: bijvoorbeeld een tapijt met 40 knopen per vierkante cm en een afmeting van 2 x 3 meter heeft in totaal twee en een half miljoen knopen. Een goede knoper of knoopster maakt op een dag 5000 tot 8000 knopen, dat wil zeggen voor het genoemde tapijt is dat 350 werkdagen dat is meer dan een jaar werk. Om sneller te vorderen worden knopen ook wel om vier kettingdraden in plaats van twee gelegd. Door deze zogenoemde juftiknoop wordt het werk in een richting beduidend grover en is minder mooi.